الکتروشوک درمانی(ECT) یکی از روش‌های درمانی شناخته‌شده در روان‌پزشکی است که در درمان اختلالات شدید روانی مانند افسردگی‌های مقاوم به درمان، شیدایی، و اختلالات روان‌پریشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این درمان شامل ارسال شوک‌های الکتریکی به مغز بیمار است که باعث تغییرات شیمیایی در مغز شده و میتواند به بهبود وضعیت روانی فرد کمک کند.
علی‌رغم شائبه‌هایی که ممکن است در مورد این روش وجود داشته باشد، تحقیقات علمی نشان داده‌اند که درصورتی‌که به‌درستی و تحت نظارت پزشک متخصص انجام شود، میتواند نتایج مثبتی به همراه داشته باشد. الکتروشوک درمانی در بسیاری از موارد به‌عنوان یک راه‌حل نهایی برای بیمارانی در نظر گرفته می‌شود که دیگر درمان‌های دارویی یا روان‌درمانی برایشان مفید نبوده است.
بااین‌حال، این درمان دارای نکات خاصی است که باید به آن توجه شود، از جمله مراقبت‌های بعد از شوک و تعداد جلسات مورد نیاز. همچنین، برای برخی افراد، این روش ممکن است مناسب نباشد و باید با دقت و بررسی‌های پزشکی انجام شود. در ادامه، به توضیح دقیق‌تر موارد مختلف استفاده از این درمان و چگونگی عملکرد آن در بیماری‌های مختلف خواهیم پرداخت.
الکتروشوک درمانی چیست؟
الکتروشوک درمانی یا ECT یک متد درمانی برای بهبود اختلالات روانی، اختلال دوقطبی، افسردگی و اسکیزوفرنی است و مکانیزم آن تحریک مغز با شوک‌های الکتریکی کوتاه‌مدت و کوچک است که بیش از ۸۰ سال است از آن برای درمان اختلالات روانی استفاده می‌شود.
هدف از انجام این متد درمانی تسکین سریع اختلال‌های روانی است و الکتروشوک درمانی یا ECT یکی از خدمات ارائه شده در کلینیک روان‌پزشکی طلوع است که همواره با بازدهی مثبت و بهبود بیماران متعدد و رضایت از روش درمانی همراه است.
مراحل انجام الکتروشوک درمانی ECT
برای انجام الکتروشوک درمانی، در ابتدا ضروری است وضعیت سلامت بیماران چک شود و بعد از انجام مشاوره اولیه، وضعیت سلامت بیماران کنترل می‌شود.
در مرحله بعد بیمار توسط روانپزشک ترک اعتیاد معاینه شده و اطلاعات کاملی در خصوص نحوه درمان در اختیار مراجعه‌کنندگان قرار می‌گیرد و توسط دستگاه ECG از بیمار نوار قلب گرفته می‌شود. برای انجام ECT ضروری است که بیمار در وضعیت خواب مصنوعی باشد به همین جهت به او داروهای شل‌کننده عضله داده می‌شود و سپس الکترودها به سر بیمار متصل می‌شود و پالس‌های مغناطیسی کوتاهی به مغز وارد می‌شود. بیمار ظرف ۵ الی ۱۰ دقیقه از خواب مصنوعی خارج شده و در کمتر از یک ساعت هوشیاری کامل خود را به دست می‌آورد.
بستری
1. تماس با کلینیک
2. پرزنت بیمار توسط پذیرش و ارائه توضیح روند درمان
3. هماهنگی جلسه با روانشناس مجموعه به منظور ارائه مشاوره رایگان به بیمار
4. توضیح روند درمان به بیمار در جلسه رایگان مشاوره
روند درمان
روند درمان ترکیب دو روش دارو درمانی و روان درمانی است. حداقل طول دوره درمان از 2 تا 3 هفته (10 تا 21 روز) است که مدت زمان آن با توجه به وضعیت بیمار، میزان دوز مصرفی و نوع ماده ای که مصرف می شود، تعیین خواهد شد.
سرویس ها
اتاق های 1 تخته و 2 تخته در کلینیک در نظر گرفته شده است که دارای کمد و یخچال هستند. صبحانه، ناهار و شام سرو می شود. امکان حضور همراه در اتاق های یک تخته فراهم است و همچنین امکان استفاده از تلفن همراه و اینترنت رایگان وجود دارد.
سم زدایی
سم زدایی با توجه به نوع اعتیاد و مواد مصرفی انجام می شود. روانپزشک بعد از اتمام دوره درمان نیز بیمار را فالو می کند و همچنین به جهت بهبود اختلالات روانشناسی ناشی از مصرف مواد در کنار ترک اعتیاد، روانکاوی با حضور روانشناس انجام می شود.
ترخیص
کارهای ترخیص بیمار بعد از اتمام دوره درمان و در صورت منفی بودن تست و نرمال شدن وضعیت بیمار از نظر روحی و فیزیکی با تایید پزشک متخصص انجام می شود. بعد از ترخیص نیز با توجه به نیاز بیمار جلسات مشاوره و روانکاوی با روانپزشک ادامه خواهد داشت.
الکتروشوک درمانی برای درمان چه بیماری‌های مفید است؟
الکتروشوک درمانی به‌عنوان یک روش درمانی مؤثر در درمان بسیاری از اختلالات روانی شناخته می‌شود. این درمان معمولاً برای بیمارانی که به درمان‌های دارویی یا روان‌درمانی پاسخ نداده‌اند، استفاده می‌شود. علاوه بر درمان افسردگی‌های شدید و مقاوم به درمان، الکتروشوک درمانی کاربردهای دیگری نیز دارد که در مواقع خاص، میتواند نتایج بسیار خوبی به همراه داشته باشد. این روش درمانی تحت نظارت دقیق پزشکان و متخصصان برای درمان شرایط خاص روانی به کار می‌رود. از جمله کاربردهای الکتروشوک درمانی موارد زیر است:
- افسردگی شدید و مقاوم به درمان
- اختلال دوقطبی (شیدایی)
- اختلالات روان‌پریشی
- خودکشی و افکار خودکشی
- اضطراب و استرس شدید
- اختلالات اضطرابی شدید
- اختلالات غذایی مانند بی‌اشتهایی عصبی
- ترک اعتیاد
- درمان برخی اختلالات عصبی مانند بیماری پارکینسون
الکتروشوک درمانی برای چه کسانی مناسب نیست؟
الکتروشوک درمانی یک روش مؤثر در درمان برخی اختلالات روانی است که برای افرادی که به درمان‌های معمول دارویی یا روان‌درمانی پاسخ نمی‌دهند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این درمان با ارسال شوک‌های الکتریکی به مغز، موجب تغییرات شیمیایی و بهبود عملکرد مغز می‌شود. اما این روش برای همه بیماران مناسب نیست و باید با دقت و تحت‌نظر پزشک متخصص انجام شود.
در برخی موارد خاص، استفاده از ECT میتواند با خطرات یا مشکلاتی همراه باشد که نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد. الکتروشوک درمانی برای افرادی که دچار مشکلات پزشکی خاصی مانند اختلالات قلبی شدید، سکته قلبی اخیر یا مشکلات شدید خونریزی هستند، مناسب نیست. در ادامه به معرفی کسانی که برای انجام الکتروشوک درمانی گزینه مناسبی نیستند می‌پردازیم:
- افراد با مشکلات قلبی شدید
الکتروشوک درمانی میتواند فشار زیادی به سیستم قلبی وارد کند، به‌ویژه در افرادی که دچار مشکلات قلبی شدید، سکته قلبی یا آریتمی‌های قلبی هستند. در چنین شرایطی، استفاده از این روش ممکن است خطرات جدی برای بیمار داشته باشد. - افرادی که مشکلات مغزی شدید دارند
افراد با مشکلات مغزی مانند تومورهای مغزی، آسیبهای شدید مغزی یا سابقه سکته مغزی نباید تحت الکتروشوک درمانی قرار گیرند. این مشکلات ممکن است موجب آسیب بیشتر به مغز شوند و استفاده از ECT در این افراد باید با احتیاط و تحت نظارت دقیق پزشکی انجام شود. - افراد با اختلالات خونریزی یا اختلالات انعقادی خون
بیمارانی که دارای اختلالات خونریزی یا مشکلات انعقادی خون هستند، باید از الکتروشوک درمانی اجتناب کنند، زیرا این روش میتواند موجب خونریزی‌های داخلی یا خارجی شود که خطرات زیادی به همراه دارد. - افراد با سابقه افسردگی شدید همراه با اختلالات روان‌پریشی حاد
اگر افسردگی شدید با اختلالات روان‌پریشی همراه باشد و تحت شرایط کنترل نشده قرار گیرد، ممکن است استفاده از ECT باعث بروز عوارض جانبی پیچیده‌تری شود. برای این افراد باید ابتدا درمان‌های دارویی و روان‌درمانی آزمایش شوند. - بیماران باردار
الکتروشوک درمانی در دوران بارداری به دلیل احتمال تأثیرات منفی بر جنین معمولاً توصیه نمی‌شود. در صورت لزوم، باید گزینه‌های درمانی دیگری بررسی شوند که برای مادر و جنین ایمن‌تر باشند. - افراد با حساسیت به داروهای بیهوشی
در الکتروشوک درمانی، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد؛ بنابراین، افرادی که به داروهای بیهوشی حساسیت دارند یا سابقه واکنش‌های شدید به این داروها را دارند، باید قبل از شروع درمان به پزشک خود اطلاع دهند. - افرادی که تمایلی به درمان ندارند یا دچار اضطراب شدید هستند
الکتروشوک درمانی نیاز به همکاری و پذیرش بیمار دارد. افرادی که تمایل به این درمان ندارند یا دچار اضطراب شدید هستند، ممکن است از این روش به‌درستی بهره‌مند نشوند. در این شرایط، روش‌های درمانی دیگری باید در نظر گرفته شوند.
عوارض الکتروشوک درمانی چیست؟
الکتروشوک درمانی، همان‌طور که میتواند در درمان بسیاری از اختلالات روانی مؤثر باشد، برخی عوارض جانبی نیز دارد. این عوارض معمولاً موقتی و قابل‌کنترل هستند، اما در برخی موارد ممکن است اثرات طولانی‌مدت بر جای بگذارند. به همین دلیل، مهم است که این درمان تحت نظارت دقیق پزشک متخصص و با آگاهی از خطرات احتمالی انجام شود. درحالی‌که بسیاری از افراد این درمان را به‌خوبی تحمل می‌کنند، برخی ممکن است با مشکلات خاصی روبرو شوند که باید با مراقبت و دقت پیگیری شوند. از جمله عوارض الکتروشوک درمانی موارد زیر است:
- اختلالات حافظه
- سردرد
- درد عضلانی
- بی‌خوابی یا خواب‌آلودگی
- اضطراب یا گیجی موقت
- تغییرات در خلق و خو
- آسیب به دندان‌ها یا فک
الکتروشوک درمانی در ترک اعتیاد
الکتروشوک درمانی (ECT) به‌عنوان یکی از روش‌های نوین درمانی، میتواند در ترک اعتیاد به کار رود، به‌ویژه در مواردی که درمان‌های دیگر مانند دارودرمانی یا مشاوره‌های روانی به‌تنهایی کافی نبوده‌اند. این روش با اعمال شوک‌های الکتریکی به مغز، تأثیرات شیمیایی و الکتریکی بر مغز ایجاد کرده و موجب تغییرات مثبت در عملکرد مغزی می‌شود. در درمان اعتیاد، ECT میتواند به کاهش علائم وابستگی به مواد مخدر، بهبود خلق‌وخو، و کاهش میل به مصرف مواد کمک کند. این درمان معمولاً به‌عنوان یک گزینه تکمیلی برای بیماران با شرایط پیچیده‌تر و مقاوم به درمان‌های معمول در نظر گرفته می‌شود.
در ترک اعتیاد، الکتروشوک درمانی ممکن است به‌ویژه در مواردی که بیمار از افسردگی یا اضطراب شدید رنج می‌برد، مؤثر واقع شود. این درمان با تحریک بخش‌های خاصی از مغز، میتواند به ترشح مواد شیمیایی مغزی کمک کند که احساس خوب و انگیزه را در فرد تقویت می‌کند.
در نتیجه، بیمار احساس بهتری پیدا کرده و توانایی مقابله با میل به مصرف مواد را افزایش می‌دهد. الکتروشوک درمانی معمولاً پس از ارزیابی دقیق پزشکی و روان‌شناختی بیمار، تحت نظارت پزشک متخصص به کار گرفته می‌شود و باید همراه با سایر روش‌های درمانی؛ مانند مشاوره روانی و دارودرمانی استفاده گردد.
الکتروشوک درمانی در درمان اعتیاد چگونه عمل می‌کند؟
الکتروشوک درمانی به‌عنوان یک روش درمانی در درمان اعتیاد، تأثیرات قابل‌توجهی بر تغییرات شیمیایی و فیزیولوژیکی مغز دارد. این درمان میتواند با تحریک سیستم عصبی مرکزی و تنظیم تعادل مواد شیمیایی مغز، به کاهش علائم وابستگی و میل به مصرف مواد مخدر کمک کند.
فرایند الکتروشوک درمانی در ترک اعتیاد معمولاً زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که روش‌های دیگر درمانی؛ مانند دارودرمانی و مشاوره‌های روانشناسی مؤثر نبوده‌اند. در این روش، شوک‌های الکتریکی به مغز اعمال می‌شود که به تعادل مجدد در فعالیت مغزی و ترشح مواد شیمیایی مرتبط با حس خوب و انگیزه منجر می‌شود.
از جمله مراحل الکتروشوک درمانی در درمان اعتیاد موارد زیر است:
✔️ ارزیابی و مشاوره اولیه
قبل از شروع درمان، بیمار به طور کامل ارزیابی می‌شود تا بررسی شود که آیا این درمان برای او مناسب است یا خیر. پزشک تاریخچه پزشکی، روانی و مصرف مواد بیمار را مورد بررسی قرار می‌دهد و مشاوره‌های لازم را انجام می‌دهد.
✔️ برنامه‌ریزی و تعیین جلسات
بعد از ارزیابی، برنامه درمانی شامل تعداد جلسات الکتروشوک درمانی و فاصله میان آن‌ها تعیین می‌شود. این برنامه به نیازها و وضعیت خاص بیمار بستگی دارد.
✔️ بیهوشی عمومی
در طول هر جلسه، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد تا بدون احساس درد یا ناراحتی شوک‌های الکتریکی به مغز وارد شوند.
✔️ اعمال شوک‌های الکتریکی
در هر جلسه درمانی، شوک‌های الکتریکی به مغز بیمار ارسال می‌شود. این شوک‌ها به مدت کوتاهی مغز را تحریک می‌کنند و موجب تغییرات شیمیایی در مغز می‌شود که میتواند به کاهش میل به مصرف مواد کمک کند.
✔️بازبینی و ارزیابی بعد از درمان
پس از هر جلسه، وضعیت بیمار بررسی می‌شود تا تأثیرات درمان و بروز هرگونه عوارض جانبی ارزیابی شود. این ارزیابی‌ها برای تصمیم‌گیری در مورد ادامه درمان و تعدیل برنامه درمانی ضروری است.
✔️مراقبت‌های بعد از درمان
پس از هر جلسه، بیمار باید تحت مراقبت‌های ویژه قرار گیرد تا از عوارض جانبی احتمالی مانند گیجی یا سردرد جلوگیری شود. همچنین بیمار ممکن است نیاز به حمایت روانی برای مقابله با مشکلات اعتیاد داشته باشد.
تعداد و فواصل جلسات الکتروشوک درمانی برای ترک اعتیاد و درمان اختلالات روانی
تعداد و فواصل جلسات الکتروشوک درمانی به شرایط خاص هر بیمار و نوع بیماری او بستگی دارد. معمولاً برای درمان اختلالات روانی و ترک اعتیاد، بیمار به چندین جلسه نیاز دارد که این جلسات می‌توانند در فواصل منظم و تحت نظارت پزشک متخصص تنظیم شوند.
تعداد جلسات اولیه ممکن است بیشتر باشد و پس از آن، فاصله بین جلسات به‌تدریج افزایش یابد. درمان معمولاً در ابتدا به‌صورت روزانه یا هفتگی شروع می‌شود و پس از بهبود وضعیت بیمار، تعداد جلسات کاهش پیدا می‌کند. پزشک متخصص باید باتوجه‌به شرایط فردی بیمار و واکنش او به درمان، تعداد جلسات و فواصل بین آن‌ها را تعیین کند.
| مرحله درمان | تعداد جلسات پیشنهادی | فاصله بین جلسات |
| مرحله اولیه درمان | 6 تا 12 جلسه | روزانه یا 2 روز در میان |
| مرحله حفظ و کاهش تعداد جلسات | 4 تا 6 جلسه | هفتگی یا دو هفته یک‌بار |
| مرحله نگهداری | 1 تا 3 جلسه | ماهانه یا بر اساس نیاز |
✅ مقاله پیشنهادی: دکتر فوق تخصص ترک اعتیاد
مراقبت‌های بعد از شوک مغزی
پس از انجام الکتروشوک درمانی (ECT)، مراقبت‌های ویژه‌ای برای جلوگیری از عوارض جانبی و تسهیل بهبودی بیمار ضروری است. این مراقبت‌ها معمولاً شامل نظارت دقیق بر وضعیت جسمانی و روانی بیمار، کنترل علائم موقتی مانند گیجی یا سردرد، و فراهم‌کردن محیطی آرام برای استراحت بیمار است.
در برخی موارد، ممکن است بیمار به مدت کوتاهی پس از درمان تحت‌نظر در بیمارستان باقی بماند تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود. مراقبت‌های بعد از شوک مغزی باید به دقت انجام شوند تا بیمار به بهترین نحو ممکن بهبود یابد. مراقبت‌های بعد از شوک مغزی شامل موارد زیر است:
- نظارت بر وضعیت هوشیاری بیمار
- کنترل علائم جانبی مانند سردرد یا گیجی
- استراحت و محیط آرام برای بیمار
- ارزیابی وضعیت قلبی و تنفسی
- پیگیری درمان‌های روان‌پزشکی و دارویی
- جلوگیری از فعالیت‌های فیزیکی شدید تا بهبودی کامل
- مشاوره روان‌شناختی برای حمایت از بیمار
- مصرف داروهای تجویز شده طبق دستور پزشک
- اطلاع‌رسانی به بیمار در مورد عوارض جانبی احتمالی
جمع‌بندی
در این مقاله شما عزیزان را با الکتروشوک درمانی و کاربردهای آن در درمان اختلالات روانی و ترک اعتیاد آشنا کردیم و گفتیم که این روش میتواند در موارد خاص و برای افرادی که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، نتایج مثبتی به همراه داشته باشد.
اگر شما یا عزیزانتان با مشکل اعتیاد دست‌وپنجه نرم می‌کنید و به دنبال یک راه‌حل مؤثر هستید، مجهزترین مرکز ترک اعتیاد تهران یعنی کلینیک ترک اعتیاد طلوع آماده است تا با ارائه خدمات درمانی نوین و تخصصی، شما را در مسیر بهبودی یاری کند. همین حالا با ما تماس بگیرید و قدم اول را در مسیر بهبودی بردارید. کارشناسان ما آماده‌اند تا شما را در هر مرحله از درمان همراهی کنند.
سؤالات متداول
- الکتروشوک درمانی چیست؟
الکتروشوک درمانی یک روش درمانی است که با ارسال شوک‌های الکتریکی به مغز، تغییرات شیمیایی ایجاد می‌کند و در درمان اختلالات روانی مانند افسردگی شدید و اعتیاد مؤثر است. - آیا الکتروشوک درمانی برای همه مناسب است؟
خیر، این درمان برای افرادی که مشکلات قلبی شدید، آسیبهای مغزی یا اختلالات خونریزی دارند، مناسب نیست و باید تحت نظارت دقیق پزشکی انجام شود. - چند جلسه الکتروشوک درمانی برای ترک اعتیاد لازم است؟
تعداد جلسات معمولاً بین 6 تا 12 جلسه است و فاصله بین جلسات میتواند از روزانه تا هفتگی متغیر باشد؛ بسته به وضعیت بیمار و واکنش او به درمان.
