آلپرازولام یا زاناکس، یک نوع داروی بنزودیازپین است که برای درمان اضطراب ناشی از افسردگی و اختلالات پانیک (هراس) مورداستفاده قرار می‌گیرد. این دارو از طریق تأثیر بر مغز و سیستم عصبی مرکزی و افزایش مقدار انتقال‌دهنده عصبی (GABA) اثرات آرام‌بخش خود را ایجاد می‌کند.
اگرچه مصرف آلپرازولام تحت‌نظر پزشک بی‌خطر است؛ اما در صورت استفاده خودسرانه ممکن است با خطر اعتیاد همراه باشد. افراد معتاد به الکل یا مواد مخدر بیشتر از سایرین در معرض اعتیاد به داروی آلپرازولام قرار دارند.
باتوجه‌به اهمیت این موضوع، در این مقاله عوارض قرص آلپرازولام برای بزرگسالان را به‌صورت جامع موردبررسی قرار داده‌ایم:
خطرات مصرف آلپرازولام
هر دارو به‌موازات اثرات مطلوب، ممکن است عوارض ناخواسته‌ای ایجاد کند که داروی آلپرازولام نیز از این قاعده مستثنی نیست. شایع‌ترین عوارض مصرف آلپرازولام شامل موارد زیر است:
- خواب‌آلودگی
- سرگیجه
- افزایش تولید بزاق
- تغییر در میل جنسی
- نوسانات خلقی
- مشکل در تکلم
- برهم‌خوردن تعادل
- مشکل در راه‌رفتن
- مشکلات حافظه
یکی از مهم‌ترین عوارض قرص آلپرازولام برای بزرگسالان و افراد سالمند افزایش احتمال خواب‌آلودگی، سرگیجه یا زمین‌خوردن است.
رانندگی یا استفاده از ماشین‌آلات صنعتی پس از مصرف آلپرازولام بسیار خطرناک است؛ زیرا توانایی عکس‌العمل و سرعت واکنش به دلیل افت سطح هوشیاری و سرگیجه، به‌شدت کاهش پیدا می‌کند.
عوارض جانبی جدی و نادر آلپرازولام
با اینکه بروز عوارض جانبی شدید در میان مصرف‌کنندگان داروی آلپرازولام نادر است؛ اما برخی از بیماران عوارض زیر را تجربه می‌کنند:
- زردی چشم/پوست
- تشنج
- واکنش آلرژیک
- بثورات پوستی
- خارش
- تورم (مخصوصاً در صورت/زبان/گلو)
- سرگیجه شدید
- مشکلات تنفسی
- اوردوز (مصرف بیش از حد)
- مرگ
این عوارض بسیار جدی و خطرناک هستند؛ بنابراین در صورت مشاهده موارد فوق حتماً با اورژانس تماس حاصل کنید و تا رسیدن اورژانس اقدامات حمایتی لازم را انجام دهید.
خطرات سوءمصرف آلپرازولام
همان‌گونه که بیان شد، داروی آلپرازولام از طریق سرکوب سیستم عصبی، سرعت عملکرد مغز را کاهش داده و سبب ایجاد احساس لذت و آرامش در فرد می‌شوند. اثرات آرام‌بخش این دارو باعث می‌شود که داروی آلپرازولام به‌شدت در معرض سوءمصرف افراد سودجو قرار داشته باشد و به‌منظور اهداف تفریحی مورداستفاده قرار گیرد.
یکی از مهم‌ترین خطرات سوءمصرف آلپرازولام، کاهش یا توقف عملکرد دستگاه تنفسی است که در صورت مصرف این دارو با الکل، داروهای مخدر یا سایر داروهایی که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند، رخ می‌دهد.
یکی دیگر از عوارض سوءمصرف آلپرازولام، افزایش خطر وابستگی یا اعتیاد به این دارو است. افرادی که به مدت طولانی به مصرف آلپرازولام وابستگی پیدا کرده باشند، در صورت کاهش ناگهانی یا قطع کامل این دارو، دچار علائم جسمی و روانی نامطلوبی می‌شوند که به‌عنوان علائم ترک آلپرازولام شناخته می‌شوند.
از سویی دیگر، مصرف این دارو ممکن است با ایجاد عادت و سازگاری مغز همراه باشد؛ بنابراین اثرات آرام‌بخش دارو در یک مقدار معین، به‌تدریج روبه‌کاهش می‌گذارد و فرد برای تجربه تأثیرات دارو نیاز به مصرف مقدار بیشتری از دارو خواهد داشت.
درحالی‌که مصرف آلپرازولام بیش از مقدار تجویز شده، نه‌تنها فرد را در معرض اعتیاد و وابستگی بیشتر به این دارو قرار می‌دهد، بلکه سبب افزایش احتمال اوردوز یا مصرف بیش از حد دارو می‌شود.
عوارض قرص آلپرازولام در زنان
بر اساس آمارهای موجود، مقدار مصرف آلپرازولام در زنان بیشتر از مردان است. درحالی‌که در بیشتر مواقع، زنان از عوارض این دارو بی‌اطلاع هستند. برخی از بانوان پس از مصرف قرص آلپرازولام دچار عوارضی مانند کاهش میل جنسی. اختلال در ارگاسم و آمنوره (عدم سیکل قاعدگی) می‌شوند.
زنانی که در دوران بارداری قرار دارند یا در آینده نزدیک قصد بارداری دارند، لازم است پیش از مصرف آلپرازولام شرایط خود را با پزشک در میان بگذارند. استفاده از این دارو در دوران بارداری ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در نوزاد تازه‌متولدشده شود (بروز علائم ترک).
بنابراین اگر نوزاد تازه‌متولدشده دچار علائمی مانند الگوی خواب غیرطبیعی، اسهال، مشکلات تغذیه، گریه شدید، تحریک‌پذیری، عدم تعادل عضلانی، بی‌قراری، لرزش، مشکل تنفسی، کاهش وزن، استفراغ، یا ناتوانی در خوابیدن شد سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
درحالی‌که امکان شیردهی در حین مصرف آلپرازولام وجود دارد، اما در صورت بروز خواب‌آلودگی شدید، عدم اشتها و کاهش وزن در نوزاد، معمولاً پزشک اقدام به تجویز یک داروی جایگزین می‌کند.
ترفندهای کاهش عوارض آلپرازولام
به یاد داشته باشید که این دارو به این دلیل تجویز شده است که پزشک شما تشخیص داده است که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. خوشبختانه بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند هیچ‌گونه عوارض جانبی نامطلوب را تجربه نخواهند کرد.
برای به‌حداقل‌رساندن سرگیجه و سبکی سر ناشی از مصرف این دارو بهتر است که در هنگام برخاستن از حالت نشسته یا خوابیده به‌آرامی بلند شوید. مصرف هم زمان آلپرازولام با سایر ترکیبات سرکوب‌کننده سیستم عصبی مرکزی، مانند آنتی‌هیستامین‌ها، الکل، داروهای خواب‌آور و مسکن، بی‌حس‌کننده‌ها، شل‌کننده‌های عضلات و داروهای ضدتشنج بسیار خطرناک است؛ بنابراین در صورت مصرف هریک از موارد فوق، با پزشک خود مشورت کنید.
برای پیشگیری از بروز علائم ترک، هرگز به‌صورت خودسرانه مقدار داروی خود را تغییر ندهید یا مصرف این دارو را بدون مشورت قبلی با پزشک قطع نکنید. معمولاً پزشکان از یک رویکرد تدریجی برای کاهش مقدار مصرف این دارو استفاده می‌کنند و با این کار از بروز علائم ترک یا شدت‌گرفتن علائم بیماری پیشگیری به عمل می‌آورند.
بهترین روش برای ترک آلپرازولام مراجعه به مراکز تخصصی ترک اعتیاد و انجام مراحل درمان تحت نظارت یک تیم متخصص و باتجربه است. مرکز ترک اعتیاد طلوع یکی از معتبرترین و مجهزترین مراکز ترک اعتیاد در کشور است که از سوابق درخشانی در این زمینه برخوردار است.
پذیرش شبانه‌روزی بیماران، ارائه خدمات بستری و سرپایی، پذیرش بانوان و آقایان در بخش‌های جداگانه، همکاری بهترین پزشکان، روان‌پزشکان و روان‌شناسان کشور و بسیاری از مزایای دیگر این مرکز را به یک قطب درخشان در عرصه درمان انواع اعتیاد تبدیل کرده است.
برای کسب اطلاعات بیشتر با همکاران ما در واحد مشاوره تماس حاصل فرمایید.
جمع‌بندی
آلپرازولام (زاناکس) دارویی از گروه بنزودیازپین‌ها است که برای درمان اضطراب، افسردگی و اختلالات پانیک تجویز می‌شود. این دارو با افزایش انتقال‌دهنده عصبی GABA در مغز باعث ایجاد آرامش می‌شود اما مصرف آن بدون نظر پزشک خطر اعتیاد و عوارض جانبی جدی دارد. عوارض شایع شامل خواب‌آلودگی، سرگیجه و مشکلات تعادلی است که می‌تواند رانندگی و کار با ماشین‌آلات را خطرناک کند.
سوءمصرف این دارو به‌خصوص در ترکیب با الکل یا مواد مخدر می‌تواند عوارض خطرناکی مانند توقف تنفس ایجاد کند. زنان به‌ویژه در دوران بارداری باید بادقت بیشتری از این دارو استفاده کنند. برای کاهش عوارض و ترک این دارو، حتماً باید تحت‌نظر پزشک و مراکز تخصصی قرار گرفت.
📌 منبع: americanaddictioncenters.org
